‘Mescid-i Haram’, Kâbe’yi çevreleyen mescide verilen isimdir. Buna ‘Harem-i Şerif’ de denir.

Kur’an-ı Kerim’de ‘Mescid-i Haram’ ifadesi yer almaktadır. Kur’an-ı Kerim’deki Mescid-i Haram ifadesiyle Kâbe’nin ken- disi veya Kâbe’yi kuşatan ve mescit olarak kullanılan mekân kastedilmektedir.

Peygamber Efendimiz döneminde Mekke şehri, Kâbe-i Muazzama’nın etrafında kümelenmiş konutlardan oluşmak- taydı. Bu evler Kâbe’den pek uzak değildi. Bu bakımdan o dönemdeki Mekke şehrinin önemli bir kısmı Harem-i Şerif’in genişletme alanı ve çevresinde yapılan otellerin yerleşkesi içe- risinde kalmıştır.

Allah Elçisi (s.a.s.)’nin İsra ve Mirac yolculuğunun baş- langıç noktası Mescid-i Haram’dı. (Hatîm veya Hicr-i İsmail veya Ümmühani (r.a.)’nin evi. Bu evin yeri de bugün Mescid-i Harem’in içerisinde kalmıştır.)

Mescid-i Haram, Hz. Peygamber döneminde, Kâbe’nin et- rafındaki küçük bir alandan ibaret iken ilk olarak Hz. Ömer tarafından genişletilmiş ve etrafı bir duvarla çevrilmiştir. Daha sonraları günümüze kadar tarih boyunca çeşitli geniş- letme faaliyetlerine sahne olmuştur. Bu genişletmeler içerisin- de özellikle Abdullah b. Zübeyr’inkini ve Osmanlı devletinin- kini hatırlamak gerekir. Osmanlılar döneminde yapılan kub- beli revaklar bugün hâlâ durmaktadır. Daha sonra Suudlular tarafından yapılan genişletmeler bu revakların etrafında ger- çekleştirilmiştir. Bugün Mescid-i Haram, yüz binlerce insanın içinde ibadet edebileceği genişlikte bir alana sahiptir.

Mescid-i Haram’ın içinde, Kâbe’den başka ‘Makam-ı İb- rahim’ bulunmaktadır. Bu alan içerisinde kalan ‘Zemzem Kuyusu’nun girişi tavaf akışını zorlaştırdığı için günümüzde kapatılarak tavaf alanının çevresine ve Harem-i Şerif’in muh- telif yerlerine zemzemin aktığı musluklar yerleştirilmiştir.

‘Makam-ı İbrahim’, yaygın görüşe göre, Hz. İbrahim’in Kâbe’yi inşa ederken iskele olarak kullandığı ya da insanları hacca çağırırken üzerine çıktığı taşın bulunduğu yerdir. Bura- sı “Kâbe Kapısı”nın bulunduğu duvarın karşısında Kâbe’ye yakın bir yerde bulunmaktadır.

‘Zemzem’, Allah’ın, Hz. Hacer ve oğlu Hz. İsmail’e ihsan ettiği suyun adıdır. Günümüzde Zemzem kuyusu, tavaf alanının altında bırakılarak zemzem akan musluklar, tavaf alanının kenarlarına ve Harem-i Şerif’in içinde çeşitli yerlere kon- muştur.

Mescid-i Haram, yeryüzündeki tüm mescitlerden üstündür. Burada kılınan namaz da diğer mescitlerde kılınan namazlardan fazilet bakımından kat kat üstündür.